Urazy kostki: przyczyny, leczenie i rehabilitacja

Przyjmujesz piłkę niczym gwiazda Ligi Mistrzów, gdy nagle skręcasz stopę i upadasz. Widzisz, jak kostka puchnie do rozmiarów piłki tenisowej. Schodzisz z boiska kulejąc, by zająć się świeżo skręconą kostką.

Skręcenie kostki to niezwykle częsta przypadłość. Obejmuje 40 procent wszystkich kontuzji sportowych oraz 10 procent wszystkich urazów mięśni oraz szkieletu. Niefortunne wypadki podczas uprawiania sportów, wypadki przy pracy lub chodzeniu mogą przyczynić się do skręcenia kostki. Poniżej zamieszczamy porady, jak można poradzić sobie ze skręceniem kostki w warunkach domowych, a kiedy warto wybrać się do lekarza lub fizjoterapeuty.

Nadwyrężenie, zwichnięcie czy złamanie?

Gdy nastąpisz na dziurę w drodze lub obluzowaną płytę chodnikową, twoja stopa lub kostka mogą doznać urazu. Sporty takie jak piłka nożna, koszykówka czy tenis, również mogą spowodować kontuzję. Do kolejnych przyczyn zwichnięć zalicza się praca wymagająca poruszania się po nierównych powierzchniach, na przykład praca na budowie czy architektura krajobrazu.

„Najczęstszą przyczyną kontuzji kostki jest postawienie stopy na nierównej powierzchni o sporym nachyleniu lub na krawężniku, który zlewa się z drogą. Jedna stopa idzie w jedną stronę, a druga w drugą. W niektórych przypadkach ludzie upadają na pobocze, przy czym stopa zostaje wykręcona”.

Sporty wymagające sporej ilości ruchu w bok wpływają na stabilność kostki.

Różnica między nadwyrężeniem a zwichnięciem zależy od powagi kontuzji. Nadwyrężenie oznacza łagodne naciągnięcie ścięgna lub więzadła. Zwichnięcie jest poważniejsze”. „Złamanie jest urazem kostnym. Zwichnięcie i nadwyrężenie obejmują tkankę miękką, a złamanie to z kolei kontuzja związana uszkodzeniem kości”.

Budowa kostki

Staw skokowy jest zbudowany z kości skokowej oraz przyłączonych do niej trzech innych kości - piszczelowej, strzałkowej i piętowej. W kostce znajdują się także mięśnie, nerwy, naczynia krwionośne, ścięgna i więzadła. Ten niepozorny staw podtrzymuje cały ciężar twojego ciała, gdy stoisz, idziesz, skaczesz i biegasz.

Więzadła są nieodzownym wsparciem dla stawów skokowych. Te, które są łączą ze sobą kości, są włókniste i elastyczne. Jednakże, gdy naciągniemy je zbyt mocno, więzadła mogą się naderwać i spowodować zwichnięcie.

Z punktu widzenia biomechaniki, ci ludzie, którzy mają niezwykle mobilne i elastyczne stopy, są bardziej narażeni na urazy kostki ze względu na zwiększony zakres ruchu w śródstopiu”. Schorzenia takie jak płaskostopie czy deformacja tylnej lub środkowej stopy, sprawiają, że ludzie są podatni na kontuzje.

Niektórzy pacjenci cierpią na przewlekłą niestabilność stawu skokowego. "To może być spowodowane uszkodzenie zewnętrznej części kostki, gdyż więzadła stają się zbyt luźne". „W niektórych przypadkach pacjenci mogą skorzystać na operacji stawu skokowego, która wzmacnia więzadła”

Pomyśl o OLKU

Standardowym schematem postępowania przy kontuzjach kostki jest metoda OLKU, której nazwa pochodzi od pierwszych liter słów: odpoczynek, lód, kompresja, uniesienie ( ang. RICE- Rest, Ice, Compression, Elevation). Metoda OLKU może służyć jako domowe remedium.

● Odpoczynek: Aby opuchlizna zmalała potrzeba około 24 do 48 godzin. Dobrze odczekać zanim znów obciążymy kostkę.

● Lód: Należy wypełnić worek lodem i umieścić na kostce w celu zmniejszenia opuchlizny. Paczki lodu oraz kompresy żelowe są dostępne w aptekach oraz sklepach spożywczych. W ostateczności należy obłożyć kostkę paczką mrożonego groszku lub innych warzyw.

● Kompresja: Kompresja, lub też uciskanie, kostki sprawia, że opuchlizna niknie w obrębie stawu. Bandaż uciskowy lub orteza stawu skokowego również zapewniają kostce wsparcie oraz stabilizację.

● Uniesienie: Połóż stopę i kostkę na poduszkach, by unieść ją ponad resztę ciała. Zredukuje to opuchliznę, zapobiegając przemieszczaniu się jej w dół stopy.

Leki dostępne bez recepty, takie jak ibuprofen dobrze się sprawdzają w przypadku lekkiego bólu kostki. „W niektórych przypadkach, by opanować ból trzeba przyjmować silniejszą wersję leku, która może zostać przepisana przez lekarza” Większość pacjentów nie potrzebuje mocnych leków przeciwbólowych na skręcenie kostki, jeśli nie jest ono szczególnie bolesne. 

Zwichnięcia u dzieci

Poważne zwichnięcia nie są powszechne u dzieci. „Dzieci są z reguły całkiem zwinne, więc nie zmagają się z kontuzjami, które powszechnie występują u dorosłych. Do wyjątków należą ciężkie przypadki, takie jak wypadek samochodowy lub kontuzja sportowa. Zazwyczaj dzieci nie są podatne na skręcenia kostki podczas chodzenia”. Sugeruje również, że ze względu na niezwykłą giętkość więzadeł, dzieci są mniej narażone na komplikacje pourazowe niż dorośli. „Leczenie jest nieco inne. Próbujemy przywrócić młodych pacjentów do zdrowia szybciej, za pomocą fizjoterapii oraz szynowania”, dodaje.

Jednakże, głównym problemem jest fakt, że dzieci są w fazie rozwoju. Jones twierdzi, że „w przypadku dzieci trzeba zdawać sobie sprawę z obecności płytek wzrostowych”. Zależnie od tego, jak doszło do kontuzji, leczenie i rehabilitacja mogą przebiegać wolniej” Trzeba również zaczekać, aż kostka zostanie w pełni wyleczona, nim powróci się do sportu.

Kiedy wybrać się do lekarza

Trzeba się wybrać do specjalisty, gdy mamy do czynienia z wyraźnym przemieszczeniem czy rozległymi sińcami, lub gdy leczenie w domu nie przyniesie skutku. Można udać się do pediatry (lekarza, który zajmuje się leczeniem stóp) lub ortopedy. Lekarz oceni, jak poważna jest kontuzja oraz czy nie doszło do złamania. Następnie zbada wrażliwość więzadeł oraz poszuka siniaków lub przemieszczeń.

„Gdy podczas upadku usłyszymy dźwięk łamanej kości, zaleca się wykonanie badania rentgenem. Wykonuje się je także w przypadku, kiedy po upływie 48 godzin, kostka puchnie i nadal boli, lub kiedy stopa wydaje się być w nienaturalnej pozycji”. 

Wczesne ćwiczenia siłowe są zalecane przy mniej bolesnych skręceniach. „Jeśli ból jest znośny, zachęcamy pacjentów do chodzenia, ponieważ uważa się, że przynosi to szybsze efekty. Używa się do tego stabilizatorów lub szyn”.

Pacjenci zmagający się z ciężkimi urazami kostki, nie powinni chodzić przez kilka tygodni, by kostka mogła całkowicie się zagoić.

Fizjoterapia wchodzi w grę, gdy powrót do zdrowia się przedłuża. W razie potrzeby, fizjoterapeuta może zalecić kule, lub inne metody leczenia, takie jak bezpośrednia terapia ruchowa, przezskórna stymulacja nerwów, ultradźwięki lub aparat kompresyjny. „Fizjoterapia może również obejmować domowe ćwiczenia, które mogą przyspieszyć rehabilitację”, sugeruje Jones.

Lepiej spokojnie poczekać. „Aby mięśnie zregenerowały się po ciężkiej kontuzji, potrzeba od 4 do 6 tygodni. By powrócić do całkowitej sprawności oraz by przywrócić propriocepcję, potrzeba nawet od 6 do 8 tygodni ”, dodaje Jones” Propriocepcja obejmuje świadomość ciała i zmiany kierunku, trening równowagi, a także zdolność do poruszania się po nierównych powierzchniach.

"Terapia zaczyna się od uśmierzenia bólu, redukcji obrzęku oraz zwalczania stanów zapalnych”, mówi Jones. "Następnie powoli zwiększając intensywność ćwiczeń siłowych i wzmacniających, umożliwiamy pacjentom powrót do codziennego wysiłku, zarówno w sporcie jak i pracy. Mamy nadzieję, że wrócą silniejsi niż przed kontuzją.”