Epidemiologia bólu ramion

Ból w okolicy ramion jest powszechnym schorzeniem układu mięśniowo-szkieletowego, które uniemożliwia normalne funkcjonowanie, a jego leczenie może okazać się niezwykle kosztowne. Ból ramion może mieć duży wpływ na pacjentów i ich rodziny, społeczność i system opieki zdrowotnej. Dolegliwości ramion przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu i mogą uniemożliwić pracę. Jest to trzecie najczęstsze schorzenie układu mięśniowo-szkieletowego leczone za pomocą fizjoterapii [1][2].

Kliniczna definicja bólu w okolicach ramion nie jest jednoznaczna. W badaniach epidemiologicznych określenie przyczyny symptomów bólu okolicy ramion jest niezwykle trudne z powodu skomplikowanych zależności między barkiem a obszarami, które do niego przylegają. 

Przyczyn bólu może być wiele. Niektóre z nich obejmują patologie związane bezpośrednio z okolicą barku, a inne dotyczą stawu ramienno-łopatkowego, stawu barkowo-obojczykowego, stawu mostkowo-obojczykowego, pasa rotacyjnego barku i innych tkanek miękkich położonych w obrębie barku. Ból może jednak pochodzić z innych części ciała, takich jak szyja lub inne organy trzewne [3][4][5]. Stopień uszkodzenia tkanek obserwowany w badaniu klinicznym nie koresponduje z nasileniem bólu w okolicy ramion, dlatego też znaczenie rozpoznawania patologii strukturalnych u osób z bólem barku zostało zakwestionowane w badaniach i praktyce klinicznej [6][2][7].

Wykazano również, że w populacji ogólnej od 20 do 40% osób ma bezobjawowe uszkodzenie stożka pierścienia rotatorów, co sugeruje, że patologia strukturalna może nie  być w stanie wyjaśniać w pełni postrzegania bólu barku. Wynika z tego, że podczas leczenia możliwa jest błędna diagnoza. "Ból barku" to termin o szeroko pojętym znaczeniu, który został użyty w szeregu badań epidemiologicznych [8][9][10].

W tym miejscu należy wspomnieć o niektórych ustaleniach opublikowanych w literaturze przedmiotu. Badania odnoszą się do częstości występowania i częstości występowania bólu w okolicy ramion wśród populacji ogólnej, wieku, zawodowych i psychospołecznych czynników ryzyka związanych z wystąpieniem objawów bólu ramion [5].

Zachorowalność

Wskaźnik zachorowalności waha się od 0,9-2,5%, przy średniej zachorowalności 29,3 na 1000 osobolat w okresie 9 lat, przy zachorowalności specyficznej na poziomie [11];

32,2 dla kobiet

26.2 dla mężczyzn

Średnia częstość występowania na 1000 osobo-lat w okresie 9 lat [11];

●       22,2 u osób w wieku 18-44 lat [11];

●       40,2 w grupie wiekowej 45-64 lata;

●       37,1 u osób powyżej 65 roku życia.

Występowanie warunków szczególnych;

●       Częstotliwość występowania tendinopatii rotatora stożka wynosi od 0,3% do 5,5%.

●       Urazowe zwichnięcie stawu ramiennego jest najczęstszym zwichnięciem stawu ramiennego z częstością 8,2 do 23,9 na 100 000 rocznie [12].

Występowanie

Istnieją znaczne różnice w szacunkowej częstości występowania bólu barku, wahające się w granicach od 1% do 66% [3] [13].  Może być to konsekwencja złożonej struktury barku i bliskiego związku biomechanicznego z obszarami przyległymi, w tym z kręgosłupem. Przyczyny rozbieżności w wydziadzie mogą być związane z pochodzeniem bólu ramienia, który wielu z badaczy klasyfikuje jako syndrom bólu okolicy barku [3] [4].

W badaniach epidemiologicznych odnotowano: [5][13]

Punktową prewalencję od 6,9% do 26%.

Miesięczną chorobowość występującą od 18,6% do 31%.

Roczną chorobowość w przedziale od 4,7% do 46,7%.

Wskaźnik chorobowości w ciągu całego życia od 6,7% do 66,7%.

Występowanie przewlekłego bólu od 15,5% do 41%, wzrastając od 23% w wieku 18-24 lat, osiągając szczyt 50% u osób w wieku 55-64 lat [5].

Chorobowość związana z warunkami szczególnymi:

Pierwotne zlepne zapalenie torebki stawowej barku oszacowano na 2 % do 5,3 %, głównie u kobiet, z siedzącą pracą, brakiem dominującej ręki, które były powyżej 40 roku życia [14][15].

Wtórne zapalenie torebki stawowej barku związane z cukrzycą lub chorobami tarczycy występowało z częstotliwością od 4,3% do 38% [15].

Zaburzenia związane z uszkodzeniem stożka pierścienia rotatorów zgłaszane były na poziomie od 9,7% do 62% [16].

Częstotliwość była wyższa u kobiet (15% - 26%) niż u mężczyzn (13 - 18%), przy czym więcej kobiet zgłasza się do podstawowej opieki zdrowotnej z problemem. [5]

Częstość występowania wzrasta liniowo wraz z wiekiem, podczas gdy częstość występowania osiąga szczytowy poziom w wieku 50 lat, po czym utrzymywała się poziomie około 2%. Najczęściej występuje w średnim wieku (45 - 64 lata, od 21 - 55%), co można przypisać normalnemu procesowi starzenia się struktur barkowych, w tym stożka pierścienia rotatorów. Jest jednak równie powszechne w młodszej grupie wiekowej (młodzież w wieku 12 - 18 lat, od 12 - 57%), co można przypisać związkowi z posturą, która wynika z wydłużenia okresów siedzenia, a także zwiększonemu wykorzystaniu technologii. [5]

Łopatka była drugim, co do częstości występowania w Holandii, miejscem bólu układu mięśniowo-szkieletowego. Wyprzedza ją jedynie ból pleców. Inne interesujące ustalenia z tego badania stanowią,, że 30% opisało odczuwany ból jako ciągły, podczas gdy 55% badanych miało bóle nawracające z częstszym lekkim bólem (70%) niż silnym(15%) [17]. Podczas gdy Koojman i inni. sugerują, że ból ramion jest trzecią, co do częstości występowania, dolegliwością mięśniowo-szkieletową leczlną za pomocą  fizjoterapii [18], co stanowi 14% rocznych skierowań do placówek zajmujących się fizjoterapią w Wielkiej Brytanii.[19]

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka związane z bólem okolicy ramion wykazują wiele podobieństw do innych schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Są to między innymi uwarunkowanie genetyczne [20], wpływy hormonalne [21], styl życia, palenie tytoniu [22], spożywanie alkoholu [23], choroby towarzyszące, stopień wykształcenia[24], siedzący tryb życia [5], zaburzenia snu [5] [13], zaburzenia biochemiczne, patologiczno-anatomiczne, zaburzenia układu obwodowego i ośrodkowego oraz zmiany w korze sensoryczno-motorycznej [25], a także szereg czynników psychospołecznych, takich jak depresja czy stany lękowe [26].

Czynniki ryzyka zawodowego podawane w literaturze przedmiotu są związane z pojawieniem się bólu barku i obejmują na przykład powtarzalną pracę, w szczególności wykonywanie czynności z rękami nad głową lub ramionami. Istotna jest również obecność wibracji, utrzymywanie zgarbionej postawy ciała związanej z pracą, praca przy komputerze oraz czynniki psychospołeczne, takie jak stres, presja zawodowa, wsparcie społeczne i zadowolenie z pracy [4][5][13].